Mecenas Monika – okiem prawnika odc. 13

W dzisiejszych czasach coraz bardziej powszechna wydaje się tendencja obrażania innych osób, zwłaszcza w Internecie, gdzie sprawcom tych czynów wydaje się, że w sieci są anonimowi. Nic bardziej mylnego – rozwój technologiczny jest obecnie na takim poziomie, iż w większości przypadków organom udaje się odnaleźć autora niepochlebnego lub poniżającego komentarza. I co ciekawe, za pewne wypowiedzi mogą czekać poważne konsekwencje – nie tylko związane z naruszeniem dóbr osobistych na gruncie cywilnym, ale i na gruncie prawa karnego. I tu z pomocą w wyjaśnieniu tej kwestii przychodzą dwa przepisy kodeksu karnego – art. 212 Zniesławienie i art. 216 Zniewaga. I choć na pierwszy rzut oka czyny te wydają się podobne, to są jednak między nimi zasadnicze różnice.

Zniesławienie jest bowiem działaniem, które ma poniżyć dany podmiot w opinii publicznej. Najczęściej spotykanymi w tym zakresie są:

• zniesławienie w Internecie;
• zniesławienie w prasie, radiu lub telewizji;
• zniesławienie słowem na forum publicznym;
• zniesławienie poprzez rozsyłanie wiadomości tekstowych;
• zniesławienie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą poprzez publikacje nieprawdziwych informacji;
• zniesławienie narażające na utratę zaufania potrzebnego do wykonywania danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności.

Przewidywana kodeksowa kara za dopuszczenie się ww. czynu to grzywna lub ograniczenie wolności, jednak jeśli sprawca dopuszcza się tego czynu za pomocą środków masowego komunikowania, oprócz ww. kar możliwe jest także nałożenie kary pozbawienia wolności do roku.

Zniewaga natomiast związana jest z okazaniem pogardy drugiej osobie i może mieć miejsce wskutek słów lub czynów (np. oplucie). Zniewaga  – w przeciwieństwie do zniesławienia – może mieć charakter nie tylko publiczny, ale i prywatny.

Co więcej, ściganie obu ww. przestępstw następuje z oskarżenia prywatnego, co oznacza, iż pokrzywdzony sam musi przygotować prywatny akt oskarżenia i złożyć go we właściwej jednostce Policji lub Prokuraturze.

Jak czytamy na portalu prawo.pl w pierwszym półroczu 2021r. skazano w Polsce za zniesławienie w 1 instancji więcej osób, niż w analogicznym okresie w roku poprzednim, i to aż o 90%¹. 

Za zachowania naruszające nasze dobra osobiste dochodzić można swoich praw także w procesie cywilnym – w oparciu o brzmienie art. 24 kodeksu cywilnego. Zgodnie bowiem z tym przepisem „Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne (…)”

Ostatnią słynną sprawą o zniesławienie była sprawa zza Oceanu – w której była żona Jonnego Deepa – Amber Heard – została uznana za winną jego zniesławienia i Sąd nakazał jej zapłatę na rzecz aktora 15 milionów dolarów odszkodowania. A wszystko za sprawą jej felietonu z 2018r., w którym zarzucała byłemu mężowi znęcanie fizyczne i psychiczne.

W Polsce daleko jeszcze do takiej skali odszkodowań, jednak warto pamiętać o tym, że zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej „Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.” W przełożeniu z języka prawniczego na język polski oznacza to mniej więcej tyle, że każdy z nas powinien zachować daleko idącą powściągliwość w formułowaniu ocen co do innych ludzi. Bo niestety, czasem marzenie wieszcza Juliusza Słowackiego – „Chodzi mi o to, aby język giętki, powiedział wszystko, co pomyśli głowa (…)” staje się nazbyt urzeczywistnione. A nie od dziś wiadomo, że „Słowacki wielkim poetą był”.

Autorka: Monika Sobczyńska (radca prawny)

Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny, służy jedynie jako punkt wyjścia i nie stanowi porady prawnej, ani też nie może zostać uznany za świadczenie pomocy prawnej, w tym poradę, opinię prawną, wykładnię prawa lub konsultację prawną w jakiejkolwiek sprawie czy też chęci ich wyrażenia. Zawarte w niniejszej publikacji informacje nie odnoszą się do konkretnego stanu faktycznego.
Przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji lub działania należy skonsultować się z radcą prawnym, adwokatem lub specjalistą w danej dziedzinie. 

[1] https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/znieslawienie-i-zniewazenie-statystyki-ms-za-2020-r,512187.html