Mecenas Monika – okiem prawnika odc. 38

Niech pierwszy rzuci kamień, kto nigdy nie usłyszał od drugiej osoby (sąsiada, znajomego, pracownika, kontrahenta itp.), że spotkamy się w sądzie. Niby sprawa jasna, ale jakby tak zastanowić się konkretnie, to nie wiadomo o jaki sąd chodzi. Musicie bowiem wiedzieć, iż w polskim prawie wyróżnia się trzy  rodzaje postępowań sądowych: postępowanie cywilne, postępowanie karne i postępowanie administracyjne. To, do którego z tych postępowań będzie zakwalifikowana sprawa, zależy od jej rodzaju.

Postępowanie cywilne:

Postępowanie cywilne dotyczy postępowania sądowego w sprawach z zakresu :

• prawa cywilnego (np. sprawy o zapłatę rachunku za prąd czy wodę, odszkodowania za szkodę w związku z wejściem na posesję sąsiada),
• rodzinnego i opiekuńczego (np. rozwód, ubezwłasnowolnienie, sprawy dot. adopcji, alimenty, podział majątku, uznanie ojcostwa, sprawy spadkowe),
• prawa pracy, ubezpieczeń społecznych (np. zapłata zaległego wynagrodzenia, odwołanie od wypowiedzenia umowy),
• prawa gospodarczego (spory pomiędzy przedsiębiorcami – np. o zapłatę za usługę) oraz
• innych kategorii spraw, do których z mocy ustawy stosuje się regulacje dotyczące tego postępowania (np. o zmianę imienia lub nazwiska).

Postępowanie karne:

To postępowanie, którego zasadniczym celem jest wykrycie sprawcy przestępstwa i pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej. Postępowanie to zaczyna się od zawiadomienia organów ścigania o przestępstwie lub z chwilą powzięcia przez nie informacji o popełnieniu przestępstwa w inny sposób. Postępowanie to składa się z kilku etapów:

• Postępowanie przygotowawcze, które prowadzone jest w formie dochodzenia lub śledztwa -w zależności od wagi czynu (po tym etapie następuje zazwyczaj wniesienie aktu oskarżenia do sądu);
• Postępowanie przed sądem I instancji – proces karny (to postępowanie kończy się co do zasady wyrokiem);
• Postepowanie odwoławcze – proces karny (prowadzone w związku z wniesioną apelacją, gdy nie zgadzamy się z wyrokiem sądu I instancji);
• Postępowanie wykonawcze, którego podstawowym zadaniem jest ustalenie zasad i procedur, wg których ma nastąpić wykonanie kary (np. wezwanie do zapłaty nałożonej grzywny i jej egzekucja).

Postępowanie sądowo-administracyjne:

Postępowanie, które co do zasady jest następstwem rozpoznania sprawy przez organ administracyjny. Organ administracji publicznej to podmiot, który reprezentuje państwo, czyli pośredniczy w kontaktach między państwem, a obywatelami (np. wójt gminy, burmistrz, prezydent miasta, starosta, wojewoda, rada gminy, komendant policji, naczelnik urzędu skarbowego, dyrektor izby celnej itd.). Organ administracji publicznej w granicach obowiązującego prawa może więc określać nasze uprawnienia i obowiązki. Najczęściej ma to miejsce w ramach wydawanych przez organ decyzji (np. pozwolenie na budowę, wywłaszczenie, decyzja ustalająca wysokość podatku, odmowa wydania dowodu osobistego lub prawa jazdy). Gdy nie zgadzamy się z wydaną przez organ decyzją (czy też niektórymi postanowieniami) możemy wnieść od niej odwołanie, a gdy dalej rozstrzygnięcie nie jest dla nas satysfakcjonujące – otwiera się droga do skargi sądowej. Do tego rodzaju spraw przeznaczone są wojewódzkie sądy administracyjne.

Czasami podział ten jest trudny do rozróżnienia, bo jeden czyn może rodzić skutki w dwóch sferach – np. kradzież będzie sprawą karną (pociągnięcie sprawcy do odpowiedzialności karnej), ale może rodzić też skutki w prawie cywilnym – poszkodowany poniósł szkodę tracąc określone rzeczy, co z kolei jest sprawą cywilną. Oczywiście jej naprawienia można także dochodzić w procesie karnym, pomimo, iż jest to sprawa cywilna. Czyli całkiem już Wam wszystko pomieszałam. Jak zatem się w tym wszystkim połapać? Na szczęście macie nas – prawników od zadań specjalnych!

Jak wynika z powyższego, samo stwierdzenie „spotkamy się w sądzie” jeszcze wiele nie mówi. Żeby bowiem w nim się spotkać należy wiedzieć do jakiego sądu udać się z daną sprawą. Używajcie jednak tej wiedzy z rozwagą w myśl maksymy: Wiedza polega na tym, że mamy świadomość, iż pomidor to owoc. Mądrość polega na tym, że nie dodajemy go do sałatki owocowej.[1]

Autorka: Monika Sobczyńska (radca prawny)

Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny, służy jedynie jako punkt wyjścia i nie stanowi porady prawnej, ani też nie może zostać uznany za świadczenie pomocy prawnej, w tym poradę, opinię prawną, wykładnię prawa lub konsultację prawną w jakiejkolwiek sprawie czy też chęci ich wyrażenia. Zawarte w niniejszej publikacji informacje nie odnoszą się do konkretnego stanu faktycznego.
Przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji lub działania należy skonsultować się z radcą prawnym, adwokatem lub specjalistą w danej dziedzinie.

[1] Miles Kington